Η ίδρυση του Μυστρά συνδέεται με την πρώτη άλωση της Κωνσταντινούπολης, από τους Σταυροφόρους της Δ΄ Σταυροφορίας το 1204: η Βυζαντινή Αυτοκρατορία κατακερματίζεται, η Πελοπόννησος παραχωρείται στη φράγκικη οικογένεια των Βιλλεαρδουίνων, που ιδρύει το Πριγκηπάτο της Αχαΐας και λίγα χρόνια αργότερα, το 1249, ο φράγκος πρίγκιπας Γουλιέλμος Β΄ Βιλλεαρδουίνος κτίζει το κάστρο του Μυζηθρά στην κορυφή του ομώνυμου λόφου, σε θέση καίρια για τον έλεγχο της κοιλάδας του Ευρώτα. Το κάστρο αυτό θα αποτελέσει τον πυρήνα της μετέπειτα καστροπολιτείας του Μυστρά, μιας από τις σημαντικότερες υστεροβυζαντινές πόλεις.
Το 1289 «η Κεφαλή», ο επαρχιακός διοικητής των βυζαντινών κτήσεων της Πελοποννήσου, μεταφέρει την έδρα του από τη Μονεμβασία, στο Μυστρά, ενώ το 1349 ο Μυστράς γίνεται η πρωτεύουσα του ημιαυτόνομου Δεσποτάτου του Μορέως, με πρώτο «Δεσπότη» τον Μανουήλ Καντακουζηνό (1349-1380), γιο του αυτοκράτορα Ιωάννη Στ΄. Το 1383, τη δυναστεία των Καντακουζηνών, διαδέχεται στο Μυστρά η αυτοκρατορική οικογένεια των Παλαιολόγων, με πρώτο εκπρόσωπό της τον Θεόδωρο Α΄ (1380/1-1407). Ξεχωριστή θέση ανάμεσα στου «Δεσπότες» του Μυστρά κατέχει ο Κωνσταντίνος ΙΑ΄ Παλαιολόγος (1443-1448), προτελευταίος στη σειρά «Δεσπότης», ο οποίος έχοντας διαδεχθεί στον αυτοκρατορικό θρόνο τον αδελφό του Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγο (1425-1448), θα σκοτωθεί στην πολιορκία και άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Τούρκους, το 1453.
Η βυζαντινή φάση στην ιστορία του Μυστρά λήγει το 1460, με την παράδοσή του στους Τούρκους.
Από το 1460 έως το 1540 ο Μυστράς, πρωτεύουσα πλέον του οθωμανικού σαντζακίου της Πελοποννήσου, γίνεται ένα από τα πιο σημαντικά κέντρα παραγωγής και εμπορίας μεταξιού της ανατολικής Μεσογείου. Μικρή διακοπή στη μακραίωνη τουρκική κατάκτηση, αποτελεί η περίοδος της Ενετοκρατίας, από το 1687 έως το 1715, ενώ η παρακμή του Μυστρά αρχίζει το 1770, μετά την καταστροφή του από Τουρκαλβανούς στρατιώτες, στο πλαίσιο του μεγάλου επαναστατικού κινήματος των Ορλωφικών.
Με την ίδρυση της σύγχρονης πόλης της Σπάρτης από το βασιλιά Όθωνα, το 1834, αρχίζει η μετακίνηση των κατοίκων του Μυστρά προς τη νέα πόλη. Οι τελευταίοι κάτοικοί του θα εγκαταλείψουν την καστροπολιτεία το 1953, μετά την απαλλοτρίωση του χώρου από το ελληνικό κράτος. Είχε προηγηθεί το 1921, η κήρυξη του χώρου με βασιλικό διάταγμα, ως προέχον βυζαντινό μνημείο.
Το 1989 με απόφαση της αρμόδιας επιτροπής της Unesco, ο Μυστράς εγγράφεται ως πολιτιστικό αγαθό στον κατάλογο της Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς.
Κάστρο
Για την είσοδό σας στην Καστροπολιτεία, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε είτε την Κάτω είτε την Άνω Πύλη. Αφεθείτε και ταξιδέψτε στη μαγεία του παρελθόντος. Τα τελευταία χρόνια πραγματοποιούνται διαρκώς εργασίες συντήρησης και αναστήλωσης στα μνημεία του, κάνοντας για τον επισκέπτη πιο εύκολο να γνωρίσει την ιστορία του τόπου.
Άνω Πύλη
Βρίσκεται στο υψηλότερο σημείο του Κάστρου. Εκεί υπάρχουν μέρη από τα τείχη της Καστροπολιτείας. Αξίζει να ανέβετε στο υψηλότερο σημείο του κάστρου, καθώς θα ανταμειφθείτε από μια θεσπέσια θέα τόσο προς τη Σπάρτη, όσο και προς τον Ταΰγετο.
Κατηφορίζοντας, θα συναντήσετε την εκκλησία της Αγίας Σοφίας, που αποτελούσε καθολικό μονής. Διασώζονται ακόμα σπάνια γλυπτά, καθώς και μονογράμματα του πρώτου Δεσπότη του Μυστρά, Μανουήλ Κατακουζηνού. Επίσης θα εντυπωσιαστείτε από την παράσταση του Χριστού στην Κόγχη.
Συνεχίζοντας, θα συναντήσει κανείς τα πέντε Παλάτια των Δεσποτών. Εκεί ο επισκέπτης θα πάρει μία γεύση από την τεχνοτροπία της εποχής των Κατακουζηνών και των Παλαιολόγων, μέσα από τα ανάκτορά τους.
Κάτω Πύλη
Εκεί θα συναντήσετε τον ναό του Αγίου Δημητρίου, που αποτελούσε τη μητρόπολη της πολιτείας. Στον προαύλιο χώρο βρίσκεται το σημερινό μουσείο του Μυστρά (Μητροπολιτικό Μέγαρο). Κατά την παράδοση, εικάζεται ότι στον Άγιο Δημήτριο στέφθηκε αυτοκράτορας ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος. Ήταν η μοναδική στέψη Βυζαντινού αυτοκράτορα που πραγματοποιήθηκε εκτός των τειχών της Κωνσταντινούπολης
Μονή Βροντοχίου
Οι Άγιοι Θεόδωροι και η Παναγία Οδηγήτρια (Αφεντικό) αποτελούσαν την οχυρωμένη μονή Βροντοχίου. Η εκκλησία των Αγίων Θεοδώρων είναι η αρχαιότερη εκκλησία του Κάστρου, με οκτάγωνο τρούλο, με εντυπωσιακές τοιχογραφίες και με τον τάφο του Δεσπότη του Μωρέως Θεοδώρου Α’. Στις τέσσερις γωνίες, υπάρχουν παρεκκλήσια, όπου πιθανόν ήταν τάφοι υψηλόβαθμων αξιωματούχων ή μελών της αριστοκρατίας.
Οδηγήτρα (Αφεντικό): Ιδρύθηκε το 1310 και είναι η πρώτη σύνθετου τύπου εκκλησία στον Μυστρά, τρίκλιτη βασιλική κάτω και τετρακιόνιος σταυροειδής με πέντε τρούλους επάνω. Ονομάζεται και Αφεντικό, ενδεχομένως επειδή εδώ έχει ταφεί ο δεσπότης – αφέντης – Θεόδωρος Β΄ Παλαιολόγος.
Μονή της Παντάνασσας: Το μοναδικό μοναστήρι του κάστρου (γυναικείο) και μάλιστα το καλύτερα διατηρημένο. Εδώ βρίσκονται και οι τάφοι της Δέσποινας Κλεόπα Μαλατέστα και της Θεοδώρας, της συζύγου του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου Παλαιολόγου. Οι καλόγριες του μοναστηριού είναι και οι μοναδικές που κατοικούν μέσα στο Κάστρο.
*Πηγές : pathfinder.gr
